Vogelwachter



Zoals Franciscus sprak met de vogels, zo spreekt de eenzame vogelwachter op een eiland voor de Britse kust, de meeuwen toe. Zij moedigen hem op hun beurt krijsend aan als hij in z'n eentje met een uit zee opgeviste voetbal speelt. 

Het onheilspellende geluid van de zilvermeeuwen klinkt hem als muziek in de oren. Net als Jan Wolkers indertijd op Schiermonnikoog. Godfried Bomans, die vóór Wolkers een week in afzondering op dat andere vogeleiland verbleef, werd er gek van. Men zegt dat het zijn vroege dood heeft bespoedigd. 

De vogelwachter (prachtig vertolkt door Freek de Jonge) geniet van zijn zelfgekozen isolement. Meer dan 45 jaar leeft hij als een kluizenaar in afzondering. Met zijn verweerde kop, stuntelige bewegingen en flink wat ongemak trotseert hij de elementen. Hier ís hij in zijn element. 

Zijn enige contact met de buitenwereld is het wekelijkse gesprek met het vogelstation. Hij geeft de vogelwaarnemingen door die hij nauwkeurig genoteerd heeft in notitieboekjes. Van de vaste wal ontvangt hij de uitslagen van de Premier League. Ook die worden nauwkeurig -met een juichkreetje als Everton gewonnen heeft- bijgehouden op een tabel aan de muur. 

Meditatief zijn de beelden van de lucht, de rusteloze zee. Je kijkt heel precies naar het fijne zand, de schakeringen van het licht dat elke dag anders is. Je jut langs het strand. Je aandacht wordt getrokken door een haast tamme eider die een nest maakt, door drieteenstrandlopers die op één been hippend de vloedlijn volgen, door wulpen die jubelend boven de golven scheren. De brandganzen die wegtrekken naar hun broedgebieden zijn een veelzeggend teken van een ander naderend afscheid. 

Zo wordt het beeld van een paradijselijk en ongestoord leven vaker verstoord door kleine signalen. 

Uit de maag van een dode zilvermeeuw haalt de vogelwachter een aansteker. Die het nog doet het - in tegenstelling tot de meeuw. Zo achteloos als de aansteker is weggegooid of verloren, zo zorgvuldig legt de wachter het wegwerpartikel in een bak met soortgenoten in zijn juttermuseum. 

Op het strand spoelen badeendjes aan. Ze geven een schattig piepje. 'Made in China' staat op de onderkant geschreven.  

Als de wachter wordt aangezegd dat ook hij afgedankt wordt, krijgt de kabbelende film een grimmige spanning. Als een Noach bereidt hij zich voor op wat komt. Van het op het strand aangespoelde afval bouwt hij een ophaalbrug die -tevergeefs- het noodlot moet keren. Een orkaan raast als een zondvloed over het eiland. Zijn ark blijkt niet waterdicht. 

De rol is Freek de Jonge op het lijf geschreven. Met woeste haren trotseert hij de eeuwige wind. We kijken hem recht in de ziel als hij domweg gelukkig over de zee staart. Hij jut zich gelukkig en mompelt tevreden tegen zichzelf en de mysterieuze dode onder het kruis. 

De vogelwachter is een intiem verhaal over melancholie om een voorbije wereld, over afscheid en isolatie, dat liefdevol verteld wordt. Soms theatraal en dan weer ingehouden. Dat wordt versterkt door de regie. Threes Anna's toneelachtergrond (Dogtroep) is merkbaar in het eenduidige decor met het strandhuis dat steeds nieuwe dimensies krijgt. 

Het zou zo maar mensen kunnen aanspreken die verlangen naar vertraging en minder spullen. Of voor wie ontroerd raakt door deze sympathieke zonderling: hoe maak ik van de huidige gedwongen isolatie een oefening in klein leven. 

Met mooie muziek van Reyer Zwart, de vaste begeleider van Alex Roeka. 

De Vogelwachter | 2020 | Regie Threes Anna | Met Freek de Jonge


Reacties

Johan van Dalen zei…
We hebben dit verhaal ook ondergaan, een verademing. Tegelijk roept het van alles in onszelf op. Daar is tijd voor! Dank voor je bespiegelingen Martin. Niets teveel gezegd.