Het is de zaterdag voor Pinksteren. Ik herinner me dat we als kind op die dag luilak vierden. Vroeg uit veren en met blikken aan een touw achter de fiets gebonden sjeesden we door de straten van Huizen om de slapers op te wekken hun luie nest te verlaten. Vandaag neem ik -zonder lawaai en jeugdig bravoure, maar met eenzelfde opgewonden spanning - de trein naar Den Haag. Doel is de bezetting van de A12.
Nee, ik ga zelf niet de snelweg op. Ik doe mee aan de steundemonstratie. Aan de zijlijn, want ik wil niet dat de ouderling met Pinksteren moet afkondigen dat de voorganger helaas verhinderd is omdat hij is opgepakt.
Met een groepje van 40 deelnemers van Christian Climate Action, het gelovige zusje van Extinction Rebellion, verzamelen we op de afgesproken en geheim gehouden plek. We houden een korte viering met bijbellezing, boetegebed, lied en zegen. En een uitgesteld ‘avondmaal’. We krijgen een pakketje mee met druivensap en brood, dat we later kunnen delen met mededemonstranten. Ik heb de nodige aarzelingen bij deze liturgie op straat. Maar demonstreren en liturgie vieren hebben in ieder geval deze overeenkomst: pas als je het doet, gaat het leven. En zo ervaar ik het ook. Om één uur, de bezetting is al een paar uur bezig, deel ik na een kort gebed met de onbekenden naast me brood en sap. Al doende nemen we een voorproefje op het goede leven dat we voor ons zien, een wereld waar het recht stroomt. Het geeft ook een andere lading aan de demonstatie. We leven van wat gegeven is, met een geopende hand, afhankelijk.
Er heerst een vreedzame, uitgelaten festivalsfeer. De nadrukkelijk aanwezige politiemacht treedt amper op. Dat is ook niet nodig. Er worden wel leuzen geroepen, maar de sfeer wordt nooit grimmig. En ook opvallend: er ligt geen snippertje afval op de grond. Er is een grote samenhorigheid. Als het waterkanon wordt ingezet, gaat zelfs de meneer van 91 dansen als een kind. Het middel dat bedoeld is om af te schrikken en de mensen uiteen te drijven, bereikt het omgekeerde.
Vooruitlopen op wat nog niet is
Als de aanleiding niet zo ernstig zou zijn, dan is dit een voorproefje op wat we de dag erna in de kerk vieren: Gods Geest die alle mensen aanraakt. Zij laat ons in al onze verscheidenheid één taal spreken. Zelfs over de officier van justitie wordt de Geest vaardig want alle opgepakte demonstranten worden na een half uur zonder aanklacht heengezonden.
Dit is een voorafbeelding van het koninkrijk en tegelijk een oproep: let op, de Schepper heeft andere plannen met deze wereld dan de vernietiging ervan. En wij kunnen nu al meebewegen richting die nieuwe wereld. Het protest op de A12 bij Den Haag zegt niet alleen ‘nee’ de miljardensubsidies voor de fossiele industrie. Het zegt ook ‘ja’ tegen een alternatief. Een rechtvaardiger samenleving waaraan ik zelf kan bijdragen. Dat is belangrijk, maar klimaatgerechtigheid vraagt om meer dan ‘een betere wereld begint bij jezelf’. Het vraagt om een systeemverandering van ons ongebreidelde geloof in een economie die verwoestend is voor de schepping.
Anderhalf jaar geleden raakte ik door bevriende collega’s betrokken bij Christian Climate Action Nederland. CCA is een netwerk van christelijke klimaatactivisten, die samen bidden, demonstreren en meedoen aan niet-gewelddadige acties. Ik voel als conflictmijder ongemak bij het ontregelende karakter van sommige acties. Het voelt ongemakkelijk een medemens te beletten zich met een auto van a naar b te verplaatsen. En toch doe ik mee, met aarzelingen, maar de urgentie noopt me.
[Carla Dik-Faber, Groene kerken, Annemarthe Westerbeek, ARocha, Daan Savert, Laudato Si en Harmen Niemeijer, Micha Nederland bij de steundemonstratie op 27 mei]
Vreedzaam en zorgvuldig
De acties van CCA en Extinction Rebellion roepen vragen, weerstand en ongemak op. Dat herken ik niet alleen, ik ervaar ze aan den lijve. Ik heb nog geen activist gesproken die niet voortdurend worstelt met de vraag wat gepast is. Wanneer activisten de wet overtreden, gebeurt dit strikt geweldloos. Er wordt geen schade toegebracht aan mensen, gebouwen of spullen. Ik ben onder de indruk van de zorgvuldige training vooraf. Er heerst een open cultuur waarin ruimte is om te discussiëren, te aarzelen. Je hoeft niets te doen wat niet bij je past.
Wat ik leer is dat ‘naastenliefde’ niet alleen betekent dat je zacht, aardig en meegaand bent. Er is ook een andere kant die sterk in de christelijke traditie geworteld is: het hartstochtelijke ‘nee’ van de profeten en apostelen tegen onrecht, en van Jezus zelf (bijvoorbeeld bij de tempelreiniging).
Uiteindelijk gaat het om liefde
Ik leer dat ook de schepping onze naaste is. En natuurlijk de mensen in het mondiale Zuiden die nu al te maken krijgen met de desastreuze gevolgen van de klimaatcrisis. Als we over 25 jaar terugkijken op 2023 hoop ik dat we niet hoeven te reageren zoals bij ons slavernijverleden: hoe konden we zwijgen?
Met dit ‘luilak’-protest’ ontdek ik dat het begint met een onrustig hart over onrecht in onze wereld. Noem het heilige onrust, die me wakker schudt uit een misleidend gevoel dat het allemaal wel meevalt met die klimaatcrisis. Misschien is dat wel de grote uitdaging van deze tijd: om het ongemak niet uit de weg te gaan, maar juist op te zoeken.
[Deze tekst verscheen in het zomernummer van Drieluik, kerkblad van de protestantse gemeente Amerfoort, met als thema Aarden in geloof]
Reacties