De afgelopen twee jaar volgde ik de opleiding missionaire specialisatie. In een serie van drie artikelen wil ik iets laten zien van wat en waar deze nascholing me gebracht heeft. Het heeft mij geholpen ontvankelijker te zijn voor signalen van Gods aanwezigheid in het gewone leven en in ontmoetingen met anderen. Het geeft me meer lef in gesprek te gaan met afhakers en het verlangen achter hun kritische vragen te horen en te honoreren.
Aan de hand van het uitdagende programma van Marjon Moed (foto), Holy Shit (te vinden op de website Lazarus) trek ik een aantal lessen met het oog op ons kerk-zijn. De eerste twee lessen waren: leer de taal van een ander (in dit geval de millenniums) spreken. En: voel de pijn van mensen die de kerk (maar vaak niet het geloof) verlaten hebben.
3 Heb lef
Het raakt me in positieve zin dat Marjon niet kiest voor vrijblijvendheid. Ze trek niet onverschillig, schouderophalend de kerkdeur achter zich dicht. De Marjons zijn het waard dat ze gehoord worden. En de kerk is geen knip voor de neus waard als ze daar niet eerlijk op in gaat. “Het bastion van het christelijke gelijk kraakt onder de stille kritiek van de millennial die onbegrepen uit beeld verdwijnt”, zegt ds. Marleen Blootens, die in Holy Shit geïnterviewd wordt. Zij doet een beroep op een ferme kerk die geen geloofswaarheden herhaalt maar werkelijk het gesprek aangaat. Een kerk die zich knus in haar eigen gelijk nestelt, is lui of bang voor haar eigen vragen. Dat je met dat laatste verlegen bent, is niet het probleem. Wel als jou dit onverschillig maakt. Durf de leegte aan en smeer de vragen niet snel dicht met voorgegeven antwoorden.
4 Heb lief
Het gesprek over de betekenis(loosheid) van Jezus, het Evangelie, kerk en geloof sluit niemand uit. Het omvat de persoon met wie je in gesprek bent en haar context en cultuur.
De Anglicaanse kerk formuleerde vijf kenmerken van zending/missie: vertellen-onderwijzen-verzorgen-veranderen-liefhebben (in het Engels aan te duiden met vijf t’s: tell-teach-tend-transform-treasure). Het zijn houdingen en activiteiten die inzichten van ‘buiten’ bewust opnemen. Met ‘buiten’ bedoel ik niet alleen buiten de kerk, maar ook buiten mijn kader en comfortzone. Ze verdienen gehoor en weerklank. Niet omdat ik het antwoord weet, maar omdat het ook mijn eigen vragen zijn.
Een voorbeeld. Marjon vraagt in aflevering twee: “hoor ik bij de kerk?” Ds. Marleen Blootens reageert: Je hoort erbij als je gedoopt bent. Dat is het officiële antwoord. Maar belangrijker is een tweede antwoord: je hoort erbij als je je wilt verbinden met Jezus. En dat kun je alleen zelf bepalen.
Ze laat merken dat de vragen van Marjon ook de hare zijn. En wat maakt dat zij gebleven is. “De kerk is mijn huis en gastvrijheid die ik daar heb geleerd van de eigenaar is meer dan een beleefde uitwisseling van overtuigingen.”
5 Ga terug naar de kern
De centrale vraag van de serie Holy Shit (‘ik kan me niet verbinden met de kern van het geloof’) daagt me uit te laten zien wat wezenlijk is voor mijn geloof. Ik heb dat nodig.
In de laatste aflevering is Marjon in gesprek met Stef Bos. Zij besluit haar eigen geloofsbelijdenis te maken. De zanger moedigt haar aan, maar met een waarschuwing: als je dat doet, kun je wel bezig blijven. Want zo’n belijdenis verwoordt kernachtig waar je voor staat. Het gaat als het ware door een trechter. Maar dan ben je er nog niet. Want eens in de zoveel tijd gaat wat je gelooft door zo’n trechter heen. Telkens opnieuw.
Zo zullen we ook in de kerk telkens weer nieuwe taal en vorm moeten zoeken om te verwoorden waar het op aan komt. In gesprek met de tijd waarin wel leven en vooral met de mensen om ons heen.
6 Blijf geen buitenstaander
Met haar onbevangen houding is Marjon niet alleen maar een inspirerend vragensteller, ze wordt zelf ook bevraagd en uitgedaagd. Ze blijft geen buitenstaander maar ondergaat en doorleeft wat haar gesprekspartners aanreiken. Ze zingt de aanbiddingsliederen mee, laat zich masseren en door een groot levend kruis omarmen.
Dat is wezenlijk omdat er een omkering plaats vindt: de buitenstaander wordt iemand ervaart en van binnenuit kijkt. En het laat zien dat een ervaring voorafgaat aan de duiding ervan.
De kerk van de toekomst zal een pleisterplaats voor de ziel zijn. Haar voorgangers zijn geen ondernemers in religieuze zaken. Haar gemeenteleden geen hoeders van een gestolde traditie. Het zullen reisgenoten zijn die mensen helpen Gods stem te horen in een onttoverde wereld.
7 Tot slot: de opening
De serie Holy Shit begint met een hilarisch moment als de interviewster ‘opent’ met gebed. Ik versta de knipoog ook als een belangrijke hint. Want gebed verbindt met het belangrijkste buiten-perspectief, dat van de Eeuwige. ‘De huidige kerkcrisis is bovenal een gebedscrisis’, zegt Rob van Kessel (in: Sake Stoppels, Voor de verandering, werken aan vernieuwing in gemeente en parochie, pag. 64).
En daarmee ben ik terug bij af. De missie van de kerk is de missie van God. Als we beginnen bij God komt de hele wereld in beeld.
Wees verschillig, open je voor God en de ander, laat je raken, blijf geen buitenstaander. Zo werd God mens. En wij ook.
---
De artikelen die de deelnemers aan de Missionaire Specialisatie (jaargang 3) schreven zijn gebundeld in een magazine: ‘Op zoek naar wat God nu van ons vraagt. Over de missie van de kerk in de wereld’. Het is een mooi palet geworden van inzichten en initiatieven die we opdeden op onze gezamenlijke trektocht. Als je geïnteresseerd bent, kan ik de digitale versie van het magazine toesturen. Mail naar: martin.snaterse@inham.net
Reacties