Film: the worst person in the world

Stel: je groeit op in één van de welvarendste landen van de wereld. Je hebt alle mogelijkheden om je te ontplooien. De wereld ligt aan je voeten. Vinkjes genoeg. En toch ben je besluiteloos in de liefde en heb je moeite met het doorhakken van knopen. Je wisselt van opleiding, duurzame relaties zijn een probleem. Het dertigersdilemma in een notendop. Wat is mijn plek in de wereld? Van wie krijg ik waardering als je moeder je alleen maar aanmoedigt in je keuzes zonder je een spiegel voor te houden. En je vader afwezig is en zich verschuilt in uitvluchten. 

Julie kan haar draai in het leven niet vinden. Regelmatig staart ze stil voor zich uit terwijl het leven aan haar voorbijgaat. Ze speelt, zegt ze zelf, een bijrol in haar eigen leven.  In een prachtige scene draait dat om: de hele wereld staat stil als Julie het leven ontglipt en door de straten van het stil gezette Oslo rent op zoek naar haar nieuwe lief. Om later te ontdekken dat de keus voor een nieuwe partner haar leven juist stil zet. 

Niemand heeft kwaad in de zin, maar de hoofdpersoenen doen elkaar onbedoeld pijn. Het zijn absoluut geen slechtste mensen in Joachims Triers nieuwste film. Dit 'oordeel' komt dan ook niet van de filmmaker, maar van de personages zelf, en—cruciaal—het slaat niet op de ander maar telkens op henzelf.

Samen met eerder werk Reprise (2006) en Oslo, August 31st (2011) vormt The Worst Person het afsluitende deel van de Oslo-trilogie, zei Trier naderhand. Er is inderdaad de nodige overlap. Telkens staan worstelende jongvolwassenen uit de Noorse hoofdstad centraal, maar dit derde deel oogt lichter. Het houdt je ook een een parodieerden spiegel van de moderne samenleving voor. Duurzaamheid, me-too, mansplaining, postfeminisme, sociale media, generatieconflicten, verdovende middelen, het wordt allemaal aangestipt, met humor. Daarmee stelt het indirect ook de vraag aan de makers van de film: kunnen twee mannen van zekere leeftijd een portret van een jonge vrouw maken, zó dat het voor haar zelf geloofwaardig is? 

Het is knap hoe Trier je zonder oordeel laat kijken. Voor bijna alle personages kun je begrip of zelfs sympathie opbrengen, terwijl het niet een zoet-sappige romcom wordt. In veel discussies worden we geacht steeds explicieter ons standpunt in te nemen. Trier stelt vragen die zich onttrekken aan vaste stereotyperingen. Julie staat niet voor 'de' millennial, de 'postfeminste'. Zij is een levende persoon, met alle contracties en paradoxen. Zo is de film een oefening in subtiel kijken. 

De laatste ontmoeting met Aksel is van een ongekende schoonheid en ontroering. Verlies en liefde, de ondraaglijke eindigheid van het leven en de ongelijktijdigheid van ons leven met elkaar worden voelbaar in de nabijheid en afstand die beide vrienden verbindt én terugwerpt op henzelf. “Ik wil niet leven door middel van herinneringen die mensen van mij hebben of herinnerd worden door mijn stripverhalen. Ik wil leven. Ik wil leven in mijn appartement met jou.” 

Cinematografisch is de film ook interessant. Het gebruik van graphics, hallucinerende beelden en een mooie soundtrack zorgen voor afwisseling met de vertragende beelden en closeups. We lezen mee als in  een dagboek met twaalf hoofdstukken, voorzien van een proloog en epiloog. De voice-over wordt ingezet om de blik van buiten (versterkt door de talloze momenten dat Julie zich buiten haar eigen leven voelt staan) te onderstrepen. Deze stem schept afstand juist op die momenten dat Julie zelf ook afstand tot anderen houdt.

Iedereen heeft het in zich op enig moment de slechtste persoon ter wereld te zijn. Julie als ze haar partner verlaat, Aksel die als vermeende seksist de verkeerde dingen op verkeerde momenten zegt, Eivind  als een oppervlakkige sukkel en ga zo maar door. Maar als je met de ander vastgelegd hebt met de camera van je oordeel, ontdek je dat je ook met andere ogen naar die persoon kan kijken. En naar jezelf. 

Gezien: 

The Worst Person in the World (Verdens verste menneske)
Regie Joachim Trier
Scenario: Eskil Vogt & Joachim Trier
Acteurs: Renate Reinsve, Anders Danielsen Lie e.a. 
Te zien vanaf 10-02-2022
Noorwegen, Frankrijk, Zweden, Denemarken, 2021



Reacties